منوی مدیریت محصول

حجت‌الاسلام مجتبی عزیزی، با بیان اینکه تالاب هامون مشتمل بر دریاچه، برکه‌ها و باتلاق‌‎هایی است که سطح آن مرتباً در حال نوسان و تغییر است، اظهار کرد: وسعت هامون در شرایط حداکثر آبگیری حدود 5700 کیلومتر مربع بوده که از این مقدار 3820 کیلومترمربع آن متعلق به ایران است. در منطقه سیستان، سه هامون به نام‌‎های پوزک، صابری و هیرمند قرار دارد که این هامون‌‎ها به طور مجزا از منابع آبی جداگانه تغذیه می‌‎شوند ولی در زمان حداکثر آبگیری به هم می‎‌پیوندند، اما امروز مشکل کم آبی در این منطقه به یک بحران تبدیل شده است.

وی با بیان اینکه منطقه سیستان در شمال استان سیستان و بلوچستان و یکی از خشک‌ترین مناطق ایران در منتهی‌الیه یک حوضه آبی مشترک با افغانستان واقع شده است، خاطرنشان کرد: این منطقه سه واحد جغرافیایی فرعی دشت علیای دلتای درونبوم رود هلمند (هیرمند)، تالاب‌ها (هامون) که دشت دلتای سفلی را پوشش می‌دهد و یک دریاچه زیاده‌شور (گودزره) در پایین‌ترین بخش حوضه را شامل می شود. تالاب‌های هامون مجموعه تالاب‌های فرامرزی در مرز ایران- افغانستان است و شامل دریاچه هامون هیرمند، هامون صابوری در مرز و مشترک بین دو کشور، و هامون پوزک می‌شود. علاوه بر این، این تالاب‌ها بخش لاینفک فضای اجتماعی و فرهنگی منحصربه‌فرد این منطقه هستند. دشت سیستان در حقیقت شامل 5 شهرستان زابل، زهک، هامون، هیرمند و نیمروز می شود که به دلیل اقلیم منطقه گرم و خشک دچار کم آبی زیاده شده است.

حجت‌الاسلام عزیزی با بیان اینکه تالاب‌‎های هامون در منطقه‌‎ای بسیار خشک واقع شده و کاملاً به منابع آبی رودخانه هیرمند در افغانستان وابسته هستند، خاطرنشان کرد: یکی از بهترین راه‌ها برای حل این مشکل، استفاده از حقآبه ایران ـ افغانستان است. طی معاهده سال ۱۳۵۱ یا ۱۹۷۲ بین دو کشور ایران و افغانستان یک حقابه ۸۲۰ میلیون مترمکعبی (۲۶ متر مکعب بر ثانیه) از طریق رود هیرمند برای مصارف شرب و کشاورزی تخصیص داده می شود و در این معاهده تاکید می‌شود که سیلاب‌های طبیعی تا انتهای حوضه که تالاب هامون بوده باید ادامه یابد. شاید در آن زمان بدلیل ورود سیلاب‌های مکرر که به داخل هامون جریان داشت، در معاهده مذکور توجهی به ارزش‌های اکوسیستمی و حقآبه تالاب به عمل نیامد، چون در واقع موانع خاصی برای جلوگیری از ورود سیلاب در خاک افغانستان وجود نداشت. اما امروز به دلیل خشکسالی این موضوع اهمیت ویژه ای پیدا کرده است.

وی تصریح کرد: خشک شدن هامون علاوه بر ایجاد آسیب‌های گسترده به اقتصاد ایران و افغانستان زمینه بروز آسیب‌های گسترده محیط زیست منطقه را مهیا کرده و مرگ میلیون‌ها موجود زنده ساکن در این منطقه را رقم زده است. همچنین افزایش مشکلات ناشی از تولید ریزگرد نیز زندگی مردم در دو سمت مرز را با تهدید مواجه می‌کند. در همین ارتباط یکی از اصلی‌ترین دلایل به منظور خشک شدن تالاب بین‌المللی هامون، کاهش حق آبه این تالاب از مناطق بالادست رودخانه‌ هیرمند، تلقی می‌شود.

امام جمعه زابل با اشاره به پیگیرهای دیپلماسی برای حل مشکل آب این منطقه تصریح کرد: هم اینک با گذشت چندین سال از پیگیری‌های دیپلماسی که انجام می‌گیرد، همچنان حل مشکل به یک معضل بزرگ تبدیل شده و مذاکرات هم به یک دور باطل رسیده است، زیرا هر دو طرف موافقت اولیه را انجام می‌دهند و طبق این موافقت قرار بر استفاده از حقآبه برای ایران می‌شود، اما در عمل کشور افغانستان به این توافقات عمل نمی‌کند ضرورت دارد، دولت از طرق مختلف این معضل را به شکل منطقی حل کند.

منبع: خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)