نمایش محتوای سبز

1401/2/11 - 08:38
ظرفیت‌هاى عید سعید فطر در وحدت و تعالى امت اسلامى‌

عید فطر؛ روز دریافت پاداش یك ماه بندگى‌
واژه «عید» به معنى رجوع و برگشتن و «فطر» به‌معناى سرشت و صفتى است كه هر موجود در آغاز خلقتش داراست. ازاین‌رو مى‌توان عید فطر را به‌معناى بازگشت انسان به فطرت الهى خویش دانست. این تكامل در پرتو جهاد با نفس امّاره و در سایه تهذیب و تزكیه و بهره ورى از فرصت‌هاى ناب به دست مى‌آید. در عید فطر، مؤمنان پس از یك ماه تلاش و مجاهده در عرصه مبارزه با نفس اماره و دور نگه داشتن خویش از آلایش‌هاى دنیوى، پیروزى خویش را جشن مى‌گیرند. در این مبارزه، انسان بر خودخواهى‌ها، افزون‌طلبى‌ها و منیّت‌هاى خویش غلبه مى‌كند. در فرهنگ شكوهمند اسلام، از این خودسازى مقدس به «جهاد اكبر» تعبیر شده و رمضان ماه جهاد اكبر و عید فطر جشن پیروى در این مبارزه است.
عید سعید فطر از بزرگ‌ترین اعیاد مسلمین جهان است كه با پایان یافتن ماه مبارك رمضان و یك ماه عبادت و بندگى، مسلمانان جهان این روز را جشن مى‌گیرند و گستردن این خوان نعمت الهى را شكرگزارى مى‌كنند. مؤمنان و روزه‌دارانى كه از حضور در مهمانى پروردگار خویش شاد و مسرورند و از او مى‌خواهند كه نعمت‌هاى خویش را بر آنان تكمیل نماید و با قبول طاعات و عبادت آنان، جوایز الهى خویش را بر آنان ارزانى دارد. چنان‌كه از امام صادق(ع) نقل شده است كه فرمود: «إِذَا كَانَ صَبِیحَةُ یوْمِ الْفِطْرِ نَادَى مُنَادٍ اغْدُوا إِلَى جَوَائِزِكُمْ؛ زمانى كه صبح روز عید فطر مى‌شود منادى [از آسمان‌] ندا مى‌كند، صبح زود به‌دنبال گرفتن جوایزتان باشید.»
با دریافت این جوایز كه بهره‌بردارى از معدن‌بى‌كران لطف و مرحمت الهى است، این عید سرآغازى مى‌شود براى حركت در مسیر تكامل و سعادت انسانى بر محور تعالیم و آموزه‌هاى سعادت‌بخش اسلامى و بركات و فیوضات الهى در زندگى مؤمنان. حركتى كه با بندگى خالصانه و ریاضت آگاهانه و تهذیب نفس و كنترل امیال و غرایز در ماه معرفت بخش الهى و تربیت یافتن در آن، آن‌را سرعت مى‌بخشد و با یادآورى حال محرومان و فقرا و تشدید لطافت روحى و رقت قلبى زیباتر مى‌شود و معنایى ثمربخش مى‌یابد.
در حقیقت نماز روز عید سعید فطر نیز به یك معنا شكرانه این نعمت الهى در ماه رمضان و تولد جدید است. چنان‌كه در نماز عید فطر بارها به خداوند عرض مى‌كنیم: «ادخلنى فى كلّ خیر ادخلت فیه محمّدا و آل محمّد»؛ ما را به آن بهشت مصفاى ایمان و اخلاق و عمل كه این برگزیدگان را در آن‌جا دادى، وارد كن. «و اخرجنى من كلّ سوء اخرجت منه محمّدا و آل محمّد صلواتك علیه و علیهم»؛ از آن دوزخ عمل ناشایست، اخلاق ناشایست، عقیده‌ى ناشایست كه این بزرگواران و عزیزان عالم خلقت را از آن محفوظ و مصون نگاه داشتى، ما را خارج كن. به‌همین‌دلیل در این روز همان‌طور كه مقام معظم رهبرى توصیه مى‌فرمایند: «باید به خود بیاییم و اگر در دل‌هاى ما،انگیزه‌هاى اختلاف و نقار و نفاق و دوگانگى وجود دارد، آن‌ها را هرچه مى‌توانیم، ضعیف كنیم، در دل خودمان آن‌ها را سركوب كنیم.» (۲۱/۷/۱۳۸۶)
در این روز باید از خداوند ادامه راه بندگى و عمل به فرامین او را بخواهیم تا در این مسیر دچار لغزش نشویم چنان‌كه این توصیه در فرازهایى از فرمایشات امیر مؤمنان على(ع) در خطبه عید فطر بیان شده است: «انّ هذا الیوم جعله الله لكم عیداً و جعلكم له اهلاً فاذكروا الله یذكركم و ادعوه یستجب لكم...؛ امروز را خداوند متعال براى شما عید قرار داده است و به شما شایستگى آن‌را عنایت فرموده پس شما هم به شكرانه آن خدا را یاد كنید تا شما را یاد كند و او را بخوانید تا شما را اجابت كند.اى مردم! این روز شما روزى است كه نیكوكاران در آن پاداش مى‌گیرند و زیانكاران و تبهكاران در آن مایوس و ناامید مى‌گردند و این شباهتى زیاد به روز قیامت دارد. پس با خروج از منازل و رهسپارى به‌سوى جایگاه نماز عید، خروجتان را از قبر و رفتنتان را به‌سوى پروردگار به یاد آورید، و با ایستادن در جایگاه نماز، ایستادن در برابر پروردگارتان را یاد كنید، و با بازگشت به‌سوى منازل خود، بازگشتتان به‌سوى منازلتان در بهشت برین را متذكر شوید.اى بندگان خدا. كمترین چیزى كه به زنان و مردان روزه دار داده مى‌شود، این است كه فرشته‌اى در آخرین روز ماه رمضان به آنان ندا مى‌دهد و مى‌گوید:هان! بشارتتان باد، ای بندگان خدا كه گناهان گذشته اتان آمرزیده شد! پس به فكر آینده خویش باشید كه چگونه بقیه ایام را بگذرانید؟» (میزان الحكمه، محمدى رى شهرى، ج ۷، ص ۱۳۲-۱۳۱)
روز برگزیده خدا
عالم ربّانى و عارف وارسته میرزا جواد آقاى ملكى تبریزى درباره عید فطر گفته است: «عید فطر، روزى است كه خداوند آن‌را از میان دیگر روزها برگزیده است و مخصوص هدیه بخشیدن و جایزه دادن به بندگان خویش ساخته است. خداوند به آنان اجازه داده است تا در این روز نزد حضرتش گرد آیند و برخوان كرم او بنشینند و ادب بندگى به جاى آرند، و چشم امید به درگاه او دوزند و از خطاهاى خویش پوزش خواهند. نیازهاى خویش به نزد او آرند و آرزوهاى خویش از او خواهد و نیز آنان را وعده و مژده داده است كه هر نیازى به او آرند برآورد و بیش از آنچه چشم دارند به آنان ببخشد. از مهربانى و بنده نوازى، چنان بخشایش و كارسازى در حق آنان روا دارد كه گمان نیز نمى‌برند.»
عید فطر در كلام امام خمینى(ره)‌
امام راحل، این روزه دار حقیقى الهى كه رضوان هماره حق بر روح جاودانه‌اش باد درباره عید فطر فرموده‌اند: «عید ماه مبارك رمضان، عید وصال است. ما در این ماه مبارك هرچه قصور كرده باشیم، در این روز مبارك از او عیدى مى‌خواهیم. روز عید فطر براى روزه داران روز لقاء اللّه است.»
عید فطر، تحقق اتحاد و یكپارچگى مسلمان جهان‌
عید فطر مى‌تواند سرآغاز حركت وحدت‌بخش مسلمین براى مبارزه با مشركان و مستكبران جهان باشد. چراكه عبادت واحد و توحیدى‌اى كه همگى مسلمانان را برمدار یك محور مشترك جمع مى‌نماید، حركتى وحدت‌بخش را شكل مى‌دهد، حركتى كه بامعرفت به‌معناى واقعى توحید، مى‌تواند هرگونه تزلزل و تفرقه را كنار بگذارد و یكرنگى و یكپارچگى را شكل دهد. مسلمانانى كه هریك جمعى واحد را با رفتار و سلوك بر مسیر شریعت محمدى و سیره قرآنى و ولایى شكل داده‌اند، قدرتى عظیم را شكل مى‌دهند كه توان آن براى مقابله با ظلم و ستم، بى‌حدواندازه است.
ازاین‌رو عید فطر مظهر عظمت و مجد و شوكت و تجلیگاه صلابت و عزت و كرامت مسلمین است. مقام معظم رهبرى به این بعد از عید فطر اشاره نموده و مى‌فرمایند: «روز عید فطر، مظهر اجتماع و اتّحاد و برادرى مردم با داشتن دل به‌سوى خداست. اگر این در دنیاى اسلام تأمین شود - یعنى اتّحاد و دل به‌سوى خدا و در گرو احكام خدا داشتن - عزّت مردم هم تأمین خواهد شد.» (۹/۱۱/۱۳۶۷) و در حقیقت عید «امت واحده»اى است كه امام بزرگوار آن‌را مدنظر داشتند: «اَلَّذى جَعَلتَهُ لِلمُسلِمینَ عیدا»؛ عید همه مسلمانان است. معناى این، نگاه امت‌سازِ دین مقدس اسلام و تعالیم پیامبر بزرگوار(ص) است. بسیارى از تعالیم اسلامى را كه انسان مشاهده مى‌كند، نشانه‌هاى تلاش براى ایجاد امت واحده در آن‌ها محسوس است.» (۰۷/۰۵/۱۳۹۳)
عید فطر؛ زمینه‌ساز ظلم‌ستیزى و استكبارستیزى جهانى‌
عید سعید فطر با زمینه‌سازى ارزشمندى كه در جهت تحقق اتحاد مسلمین جهان فراهم مى‌آورد، زمینه‌ساز مبارزه با ظلم و ستم سلطه‌طلبان عالم را فراهم مى‌نماید. چراكه وحدت كلمه مسلمانان جهان بر اولى‌ترین آموزه‌هاى دینى و عمل به تعالیم مشترك عبادى و اعتقاد به ارزش‌هاى مشترك اسلامى، زمینه مبارزه براى عدالت را فراهم مى‌نماید. به‌همین‌دلیل این جنبه سیاسى عید فطر از مسائل مهمى است كه باید مدنظر قرار گیرد و در شرایط كنونى جهان كه نظام سلطه سعى در ایجاد تفرقه میان مسلمین دارد، از آن به‌خوبى بهره‌بردارى شود. حضرت امام(ره) به این موضوع نیز توجه داشتند و در این‌رابطه مى‌فرمایند: «به بركت میهمانى الهى در ماه رمضان در روز عید فطر وحدت و همدلى در جامعه ایجاد شده و مردم با اجتماع براى نماز عید و شنیدن خطبه‌هاى نماز عید راه عزت و سربلندى در مقابل دشمنان جهان خوار پیدا مى‌نمایند و تسلیم هواى نفس و شیطان نخواهند بود.» هم‌چنین دراین‌باره مى‌فرمایند: «فطر روزى است كه خداوند متعال براى مسلمین عید قرار داده تا با اجتماع خود در نماز و خطابه‌هاى مناسب با هر عصر، راه و روش خود را در مقابل اسلام و در مقابل دشمنان خون‌خوار آن بیابند.»
عید فطر؛ زمینه‌ساز ترویج فرهنگ انتظار و حكومت عدالت‌گستر موعود جهانى‌
عید فطر با توجه دادن مسلمانان جهان به اتحاد و یكپارچگى و وحدت كلمه توحیدى، مى‌تواند زمینه‌ساز ایجاد و تقویت فرهنگ انتظار براى تشكیل حكومت جهانى عدالت‌گستر الهى باشد. حكومتى كه خداوند وعده آن‌را داده و مصلح جهانى، مهدى موعود آن‌را در مقابل مستكبران و ظالمان جهان تشكیل خواهد داد و مبانى حقه اسلامى را پیاده خواهد نمود.
انسجام و وحدت مسلمین بر محوریت عید فطر، زمینه درك قدرت و عظمت اسلام براى تشكیل این حكومت را نوید مى‌دهد چراكه مسلمانان تا زمانى كه خود ضرورت تشكیل حكومت الهى و دینى را به حقیقت درك نكرده و براى آن اقدامى نكنند و حاكمیت دین و خواسته و اراده او و ارزش‌ها انسانى و الهى همچون شجاعت و سیادت، آزادگى و كرامت پیشگى، استقلال و سر فرود نیاوردن در برابر هیچ قدرتى جز خدا و عدالت‌خواهى و ستم‌ستیزى و ذلت ناپذیرى، در میان آنان معنا نیابد آن مصلح آسمانى ظهور نخواهد كرد.
به‌همین‌دلیل است كه ضرورت توجه به فرهنگ انتظار در اعمال عبادى این روز همچون دعاى بعد از نماز عید لحاظ شده و به خواندن این دعا با مفهوم انتظار سفارش شده است: «اللهم انا نرغب الیك فى دولت كریمه... بار خدایا، همانا ما را به آن دولت كریمه و حكومت الهى كه اسلام و مسلمین را بدان عزت بخشى و نفاق و اهل نفاق را ذلیل و نابود فرمایى، رغبت و اشتیاقى است و امید آن داریم كه در چنین حكومتى ما را از دعوت‌كنندگان به طاعت و راهبران به‌سوى راهت قرار دهى.»
هم‌چنین یكى از رایج‌ترین اعمال مستحب این روز كه اولیاء خدا و عارفان واصل به آن اهتمام خاص دارند زمزمه دعاى ندبه در روز فطر است كه دردمندانه و عاشقانه با امام زمان(ع) نجوا مى‌كنند: «هل الیك یابن احمد سبیلٌ فتلقى...متى ترانا و نراك و قد نشرت لواء النّصر ترى.»
اعمال عبادى عید سعید فطر و ترویج فرهنگ جهاد و مبارزه‌
شریعت مقدس اسلام علاوه بر توجه به ابعاد انسان‌ساز و عبادى عید سعید فطر، به ابعاد سیاسى و اجتماعى این روز مبارك در شیوه اعمال نیز توجه خاص نموده است. از اعمال مهم و تأثیرگذار این روز، نماز روز عید فطر است كه همانند نماز عبادى و سیاسى نماز جمعه برگزار شده و حاوى ثمرات سیاسى آن بوده و نماد تجلى قدرت سیاسى و شكوه و عزت تفكر اسلامى است.
با توجه به این اهداف است كه در اقامه این نماز، به واجبات و مستحبات خاصى همچون در دست داشتن سلاح براى امام جماعت، توجه شده است. خطیب نمازهاى عبادى سیاسى در هنگام خواندن خطبه‌ها، اسلحه به دست مى‌گیرد تا اعلام كند كه جامعه اسلامى در همه حال حتى در حالت ایراد خطبه‌هاى نماز نیز آمادگى رزمى خود را حفظ مى‌كند.
خطیب سلاح خود را آماده در دست مى‌گیرد و بر آن تكیه مى‌زند تا اعلام كند كه همواره آماده است در راه تحقّق «ارزش‌هاى الهى» با منحرفان و كفّار و منافقان كه سخن حق را نمى‌پذیرند و سركشى و ستم مى‌كنند، جهاد كند. عملى كه اعلام‌كننده فرهنگ جهاد و مبارزه در آموزه‌هاى اسلامى به معاندان اسلام است.
توجه به حل مشكلات اقتصادى جامعه اسلامى در روز عید فطر
از اعمال واجب در این عید سعید، پرداخت زكات فطره است. این عمل عبادى كه باید با قصد قربت و در اسرع وقت انجام گیرد، نشان‌دهنده توجه به حل مشكلات قشر محروم و فقیر جامعه از سوى تمامى روزه‌داران و به‌عنوان كامل‌كننده اعمال عبادى ماه رمضان و عملى واجب و دین است. عملى عبادى كه از بعدى اجتماعى و اقتصادى برخوردار بوده و مى توان با ترویج معنا و مفهوم واقعى آن‌كه حل مشكلات اساسى اقتصادى جامعه اسلامى است، در زمان‌هاى دیگر نیز بهره برد و آن‌را به فرهنگ عمومى تبدیل نمود. به همین جهت امیر مؤمنان مردم را به پرداخت این دَینِ شرعى خویش تشویق نموده و با یادآورى اهمیت موضوع مى‌فرماید: «و اَدّوا فِطرَتَكُم، فَاِنَّها سُنَّةُ نَبیكُم وَ فَریضَةٌ مِن رَبِّكُم فَلیؤدّها كُلُّ اِمرِءٍ مِنكُم عَنهُ وَ عَن عیالِهِ كُلِّهِم ذَكَرِهِم وَ اُنثاهُم، صَغیرِهِم و كَبیرِهِم وَ حُرِّهِم و مَملُوكِهِم عَن كُلِّ اِنسانٍ مِنهُم صاعاً مِن بُرٍّ اَوصاعاً مِن تَمرٍ اَو صاعاً مِن شَعیرٍ؛ زكات فطره خود را كه سنت پیامبرتان و فریضه واجبى از سوى پروردگارتان مى‌باشد هر یك از شما از سوى خود و افراد تحت تكفل خود از زن و مرد، كوچك و بزرگ، آزاد و مملوك یك صاع گندم یا خرما یا جو پرداخت نماید.»
با توجه به این ابعاد مهم عید سعید فطر درمى یابیم كه این عید مبارك از ظرفیت تربیتى و تعالى بخش ارزشمندى در جهت رشد تعالیم و آموزه‌هاى اسلامى در میان مسلمانان جهان و حل مشكلات جامعه اسلامى برخوردار است كه لازم است ائمه محترم جمعه بدان توجه داشته و آن‌ها را ترویج نمایند.

کپی لینک کوتاه
متن برای شناسایی تازه سازی CAPTCHA